در زندگی مشترک فراز و نشیب‌هایی وجود دارد و گاهی اوقات، علی‌رغم تلاش زوجین، ادامه‌ی زندگی به صلاح آنها نیست. در چنین شرایطی، طلاق می‌تواند راه حلی برای خروج از بن‌بست باشد. اما جدایی زوجین نباید به معنای نادیده گرفتن حقوق زن بعد از طلاق باشد. قانونگذار برای زنانی که زندگی مشترک خود را به هر دلیلی از دست می‌دهند، حقوق مالی مشخصی در نظر گرفته است. آگاهی از این حقوق به زن کمک می‌کند تا با آسودگی خاطر بیشتری دوران پس از طلاق را سپری کند. در ادامه این مقاله به بررسی حق و حقوق زنان بعد از طلاق می‌پردازیم.
نوع طلاق نقشی اساسی در تعیین حقوق مالی زن بعد از جدایی دارد. در ادامه به بررسی انواع طلاق و تأثیر آن بر حقوق مالی زن بعد از طلاق می‌پردازیم:
طلاق توافقی: در طلاق توافقی، زن و شوهر با رضایت یکدیگر و بدون دخالت دادگاه، شرایط جدایی را تعیین می‌کنند. در طلاق توافقی، زن می‌تواند مهریه و سایر حقوق مالی خود را به طور کامل یا جزئی ببخشد.
طلاق خلع: طلاق خلع یکی از انواع طلاق است که زن به توافق با شوهر خود از ازدواج کنار می‌آید و از ادامه زندگی با او منصرف می‌شود. در طلاق خلع، زن به شوهر خود درخواست طلاق می‌دهد و در صورت موافقت او، از طریق روش‌های قانونی صورت می‌پذیرد.
طلاق مبارات: طلاق مبارات یکی از انواع طلاق است که به دلیل اقدامات نامناسب شوهر در ارتباط با زن ایجاد می‌شود. در این نوع طلاق، زن بر اساس اقداماتی که شوهر انجام داده و منجر به تخلف از حقوق زناشویی شده، شکایت می‌کند و از مراجع قضایی طلاق را صادر کنند.
طلاق به درخواست زوج: در طلاق به درخواست زوج، مرد می‌تواند بدون رضایت زن او را طلاق دهد. در این نوع طلاق، زن می‌تواند مهریه، نفقه و اجرت المثل خود را مطالبه کند.
طلاق به درخواست زوجه: در طلاق به درخواست زوجه، زن می‌تواند با شرایطی خاص از شوهر خود تقاضای طلاق کند. در این نوع طلاق، شرایط دریافت حقوق زن بعد از طلاق به دلیل و شرایط طلاق بستگی دارد.
در قانون مدنی ایران، شرایطی برای دریافت مهریه پس از طلاق زن در نظر گرفته شده است. این شرایط عبارتند از:
عقد دائم: در عقد دائم، زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک مهریه می شود و می تواند آن را از شوهر مطالبه کند.
عقد موقت: در عقد موقت، زن فقط در صورت وقوع نزدیکی، مستحق دریافت مهریه می شود.
ناتوانی مالی شوهر: در صورتی که شوهر توانایی مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد، زن می تواند با ارائه دادخواست اعسار، تقاضای تقسیط مهریه خود را کند.
توافق بر بخشش مهریه: زوجین می توانند در زمان طلاق، با توافق یکدیگر، بر بخشش مهریه به طور کامل یا جزئی توافق کنند.
در نهایت، در صورت اثبات وجود شرایط فوق، زن می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، مهریه خود را از شوهر مطالبه کند.
طلاق، فرایندی پیچیده است و قوانین مربوط به حقوق مالی زن پس از طلاق نیز می‌تواند ظرایف خاصی داشته باشد. به همین دلیل، توصیه می‌شود که زن برای آگاهی از حقوق خود و نحوه مطالبه آنها، با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کند. یک وکیل طلاق می‌تواند در موارد زیر به زن کمک کند:
نفقه به دو نوع “نفقه عام” و “نفقه خاص” تقسیم می‌شود:
نفقه عام: شامل هزینه‌های زندگی روزمره زن مانند خوراک، پوشاک و … می‌شود.
نفقه خاص: شامل هزینه‌های استثنایی مانند هزینه‌های درمانی و … می‌شود.
در قانون مدنی ایران، شرایطی برای دریافت نفقه و حقوق مالی زن بعد از طلاق در نظر گرفته شده است. این شرایط عبارتند از:
طلاق رجعی: در طلاق رجعی، شوهر تا پایان عده حق رجوع به زن را دارد و در این مدت، موظف به پرداخت نفقه به زن است.
طلاق بائن: در طلاق بائن، حق رجوع برای شوهر وجود ندارد و زن نفقه‌ای از شوهر دریافت نمی کند.
تمکین عام: در صورتی که زن از تمکین عام (یعنی زندگی مشترک با شوهر) خودداری کند، نفقه به او تعلق نمی گیرد.
تمکین خاص: عدم تمکین خاص (یعنی عدم تمایل به برقراری رابطه جنسی) به تنهایی مانع دریافت نفقه توسط زن نیست.
توانایی مالی شوهر: در صورتی که شوهر توانایی مالی پرداخت نفقه را داشته باشد، زن می تواند نفقه خود را مطالبه کند.
عدم تمکن مالی شوهر: در صورتی که شوهر توانایی مالی پرداخت نفقه را نداشته باشد، زن می تواند نفقه خود را از طریق دادگاه و با ارائه مدارک و شواهد، مطالبه کند.
در برخی از عقدنامه ها، شروطی درج می شود که به زن در شرایطی خاص، مانند طلاق به درخواست شوهر، حق دریافت نفقه را می دهد.
در صورتی که زن باردار باشد، شوهر موظف به پرداخت نفقه دوران بارداری و ایام شیردهی به زن است.
در صورتی که زن حضانت فرزند را بر عهده داشته باشد، شوهر موظف به پرداخت نفقه فرزند به زن است.
زوجین می توانند در زمان طلاق، با توافق یکدیگر، بر عدم پرداخت نفقه به زن توافق کنند. در این بین اگر از مشاوره یک وکیل طلاق استفاده می‌کنید، حتما هزینه وکیل طلاق را در نظر بگیرید.
اجرت المثل به مزد و پاداشی گفته می‌شود که به زوجه تعلق می‌گیرد در قبال کارهایی که در طول زندگی مشترک در منزل شوهر انجام داده است.
زن و شوهر، در صورتی که زن کارهایی را در منزل شوهر انجام دهد که شرعاً به عهده او نبوده و قصد تبرع هم نداشته باشد، می‌تواند اجرت المثل آن کارها را از شوهر خود مطالبه کند. شرایط دریافت اجرت المثل و “حقوق مالی زن بعد از طلاق” عبارتند از:
انجام کارهای خارج از وظایف شرعی زن: وظایف شرعی زن شامل تمکین عام (یعنی زندگی مشترک با شوهر) و تمکین خاص (یعنی برقراری رابطه جنسی) است. کارهایی مانند آشپزی، نظافت منزل، نگهداری از فرزندان و … جزو وظایف شرعی زن محسوب نمی‌شوند.
عدم قصد تبرع: در صورتی که زن قصد انجام کارها را به طور رایگان داشته باشد، نمی‌تواند اجرت المثل آنها را مطالبه کند. اثبات عدم قصد تبرع بر عهده زن است.
طلاق به درخواست شوهر: در صورتی که طلاق به درخواست زن باشد، زن مستحق دریافت اجرت المثل نیست. در برخی موارد، مانند زمانی که زن به دلیل عسر و حرج تقاضای طلاق می‌دهد، ممکن است مستحق دریافت اجرت المثل باشد.
اثبات انجام کارها: زن باید برای اثبات انجام کارها، مدارک و شواهدی مانند لیست جهیزیه، فاکتورهای خرید، شهادت شهود و … ارائه دهد.
تعیین میزان اجرت المثل: میزان اجرت المثل با توجه به عرف و عادت جامعه، نوع و سختی کار، وضعیت مالی شوهر و … تعیین می‌شود.
| شرط | توضیحات |
| طلاق به درخواست مرد باشد | اگر طلاق به درخواست زن باشد، مگر در موارد عسر و حرج، زن مستحق اجرت المثل نیست. |
| زن وظایف همسری خود را انجام داده باشد | زن باید وظایف همسری خود را مانند تمکین خاص و عام به طور کامل انجام داده باشد. |
| زن قصد تبرع در انجام کارها را نداشته باشد | زن باید ثابت کند که قصد تبرع در انجام کارهایی که مبنای دریافت اجرت المثل هستند را نداشته است. |
| کارهای انجام شده توسط زن عرفاً دارای اجرت باشد | کارهایی که زن در طول زندگی مشترک انجام داده است باید عرفاً دارای اجرت باشد. |
| توانایی مالی مرد | مرد باید توانایی پرداخت اجرت المثل را داشته باشد. |
نحله هدیه‌ای است که شوهر به هنگام طلاق به زن می‌دهد. نحله واجب نیست، اما در برخی موارد، دادگاه به زن نحله تعلق می‌گیرد.
در صورتی که طلاق به درخواست زن باشد، زن مستحق دریافت نحله نیست. در برخی موارد، مانند زمانی که زن به دلیل عسر و حرج تقاضای طلاق می‌دهد، ممکن است مستحق دریافت نحله باشد.
عدم استحقاق زن برای دریافت اجرت المثل: در صورتی که زن مستحق دریافت اجرت المثل باشد، نحله به او تعلق نمی‌گیرد.
میزان نحله: میزان نحله با توجه به شان و جایگاه اجتماعی زن، نیازهای او، وضعیت اقتصادی شوهر و عرف و عادت جامعه تعیین می‌شود.
در صورت عدم توافق زوجین، اموال مشترکی که در طول زندگی زناشویی به دست آمده است، به طور مساوی بین زن و شوهر تقسیم می‌شود. به این قاعده، تنصیف دارایی می‌گویند.
تصنیف اموال به معنی نصف شدن اموال زوج در زمان طلاق است. در قانون مدنی ایران، شرایطی برای تصنیف اموال در طلاق از طرف زن در نظر گرفته شده است. این شرایط عبارتند از:
طلاق به درخواست زن: در صورتی که طلاق به درخواست زن باشد، زن مستحق دریافت نصف اموال شوهر نیست. در برخی موارد، مانند زمانی که زن به دلیل عسر و حرج تقاضای طلاق می‌دهد، ممکن است مستحق دریافت نصف اموال شوهر باشد.
سوء رفتار و سوء اخلاق: در صورتی که زن بتواند سوء رفتار و سوء اخلاق شوهر را که دلیل طلاق بوده است، اثبات کند، می تواند نصف اموال شوهر را مطالبه کند. اثبات سوء رفتار و سوء اخلاق بر عهده زن است.
شرط تنصیف اموال: در برخی از عقدنامه ها، شروطی درج می شود که به زن در شرایطی خاص، مانند طلاق به درخواست شوهر، حق دریافت نصف اموال شوهر را می دهد.
ارائه مدارک و شواهد: زن باید برای اثبات وجود اموال شوهر، مدارک و شواهدی مانند سند مالکیت، حساب بانکی و … ارائه دهد.
طلاق می‌تواند فرآیندی پیچیده و پر چالش برای زنان باشد. آگاهی از حقوق قانونی در این دوران می‌تواند به زن کمک کند تا با اطمینان خاطر بیشتری این مسیر را طی کند. این مبحث حقوقی نکات مهمی را در خصوص حقوق مالی زن بعد از طلاق، از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله، تصنیف اموال و حق حبس، برای شما عزیزان روشن ساخت. در صورت مواجهه با هر گونه مشکل حقوقی، توصیه می‌شود حتما با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید. وکیل متخصص می‌تواند با توجه به شرایط خاص پرونده شما، راهنمایی و مشاوره حقوقی لازم را ارائه دهد.
