فقدان عزیزان تجربه‌ای غم‌انگیز و طاقت‌فرسا است. در کنار غم و اندوه، چالش‌های حقوقی و مالی متعددی نیز پیش روی بازماندگان قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، انحصار وراثت است. فرآیندی که برای تعیین وراث قانونی، سهم‌الارث هر یک و دریافت گواهی انحصار وراثت انجام می‌شود.
گواهی انحصار وراثت سندی رسمی و کلیدی است که برای انجام امور مختلفی از جمله انتقال مالکیت اموال و دارایی‌های متوفی، تقسیم ارث بین ورثه و ابطال اسناد و مدارک به جا مانده از فرد فوت شده، ضروری است.
مراحل انحصار وراثت ملکی فرآیندی قانونی برای تعیین وراث و سهم هر یک از آنها در اموال و دارایی‌های متوفی، اعم از ملک، پول، طلا و غیره است. این فرآیند برای انتقال مالکیت املاک متوفی به وراث ضروری است و بدون انجام آن، وراث نمی‌توانند به طور قانونی مالکیت املاک را به خود منتقل کنند. اهمیت دانستن مراحل انحصار وراثت ملکی به شرح زیر است:
1. جلوگیری از اختلافات بین وراث: انحصار وراثت با تعیین سهم دقیق هر یک از وراث در اموال متوفی، از بروز اختلافات و درگیری بین آنها جلوگیری می‌کند.
2. تسریع در نقل و انتقال املاک: با انجام انحصار وراثت، وراث می‌توانند به طور قانونی و بدون هیچ مشکلی نسبت به نقل و انتقال املاک متوفی اقدام کنند.
3. جلوگیری از سوء استفاده: انحصار وراثت مانع از سوء استفاده افراد سودجو از اموال و دارایی‌های متوفی می‌شود.
4. حفظ حقوق وراث: انحصار وراثت حقوق تمام وراث، از جمله همسر، فرزندان، پدر و مادر و سایر وراث را در اموال متوفی حفظ می‌کند.
5. ارائه خدمات دولتی: برای ارائه بسیاری از خدمات دولتی، مانند دریافت حقوق بازنشستگی، وراث باید گواهی انحصار وراثت ارائه کنند.
مراحل انحصار وراثت ملک به صورت زیر است:
اولین قدم در “مراحل انحصار وراثت ملک” برای دریافت گواهی انحصار وراثت ملک، جمع آوری مدارک مورد نیاز است. این مدارک به شرح زیر می باشند:
1. شناسنامه و کپی برابر اصل آن از متوفی و تمامی ورثه: اصل شناسنامه برای احراز هویت و کپی برابر اصل آن برای ضمیمه کردن به پرونده الزامی است. در صورت مفقود شدن شناسنامه متوفی، باید از طریق اداره ثبت احوال نسبت به المثنی آن اقدام کنید.
2. گواهی فوت با ذکر ورثه: این گواهی را می توانید از اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه متوفی دریافت کنید. در گواهی فوت معمولا اسامی و نسبت ورثه نیز درج می شود. اگر گواهی فوت المثنی باشد، باید در روزنامه کثیرالانتشار آگهی و سپس به اداره ثبت احوال مراجعه کنید.
3. سند مالکیت ملک به نام متوفی: سند مالکیت نشان دهنده مالکیت فرد فوت شده بر ملک است. در صورت وجود سند رهنی، باید اصل و رونوشت آن را نیز ارائه کنید.
4. آخرین قبض آب، برق یا گاز ملک (اختیاری): ارائه این قبض ها می تواند به اثبات مالکیت متوفی بر ملک کمک کند. در صورت عدم دسترسی به قبض ها، می توانید از طریق شرکت های مربوطه استعلام بگیرید.
5. در صورت وجود وصیت نامه، اصل و رونوشت آن: وصیت نامه باید در دفتر اسناد رسمی ثبت شده باشد. ارائه وصیت نامه می تواند در تعیین سهم الارث ورثه موثر باشد.
نکاتی که در خصوص جمع آوری مدارک مهم است رعایت کنیم عبارتند از:
پس از جمع آوری مدارک لازم، باید برای انحصار وراثت ملک به شورای حل اختلاف صالح مراجعه کنید. برای تعیین شورای حل اختلاف صالح، باید به محل اقامت دائم آخرین محل سکونت متوفی مراجعه کنید.
می توانید به سامانه الکترونیک قوه قضائیه به نشانی https://adliran.ir/ مراجعه کرده و با وارد کردن اطلاعات مربوط به متوفی، از جمله محل سکونت، شورای حل اختلاف صالح را تعیین کنید. هم چنین با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارائه اطلاعات مربوط به متوفی، می توانید از کارشناسان این دفاتر در خصوص تعیین شورای حل اختلاف صالح راهنمایی دریافت کنید. می توانید به طور مستقیم به شورای حل اختلاف محل سکونت خود مراجعه کنید و از کارشناسان این شورا در خصوص تعیین شورای حل اختلاف صالح برای انحصار وراثت ملک راهنمایی دریافت کنید.
نکاتی مهم در خصوص یافتن شورای حل اختلاف صالح:
پس از مراجعه به شورای حل اختلاف و تکمیل فرم درخواست انحصار وراثت ملک، باید هزینه های دادرسی را پرداخت کنید. این هزینه ها شامل موارد زیر می باشند:
عوارض شهرداری: میزان عوارض شهرداری بر اساس ارزش ملک تعیین می شود. برای اطلاع از میزان دقیق عوارض شهرداری، باید به اداره امور مالیاتی محل سکونت متوفی مراجعه کنید.
هزینه درج آگهی در روزنامه: هزینه درج آگهی انحصار وراثت ملک در روزنامه بر اساس تعرفه روزنامه تعیین می شود. می توانید به روزنامه های کثیرالانتشار مراجعه کرده و از تعرفه آگهی انحصار وراثت مطلع شوید.
نکاتی در خصوص تأمین هزینه های دادرسی:
پس از ارجاع پرونده به شعبه مربوطه در شورای حل اختلاف، کارشناسان این شورا نسبت به بررسی و تأیید مدارک ارائه شده اقدام می کنند. این بررسی شامل موارد زیر می باشد:
کارشناسان شورای حل اختلاف با بررسی شناسنامه و مدارک دیگر، هویت و نسبت ورثه با متوفی را احراز می کنند .در صورت وجود وصیت نامه، مفاد آن نیز در این مرحله بررسی می شود.
کارشناسان شورای حل اختلاف اصالت اسناد و مدارک ارائه شده، مانند سند مالکیت ملک، را بررسی می کنند. در صورت وجود هرگونه نقص یا ابهام در مدارک، از شما خواسته می شود تا نسبت به رفع نقص یا ارائه توضیحات لازم اقدام کنید.
پس از تأیید مدارک توسط شورای حل اختلاف، دستور انتشار آگهی انحصار وراثت ملک صادر می شود. این آگهی باید در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار به چاپ برسد.
نکاتی در خصوص انتشار آگهی انحصار وراثت:
در صورتی که در مهلت مقرر، اعتراضی به آگهی انحصار وراثت ملک صورت گیرد، شورای حل اختلاف به اعتراضات رسیدگی می کند.
نکاتی در خصوص پاسخ به اعتراضات:
پس از بررسی اعتراضات احتمالی و تأیید نهایی، گواهی انحصار وراثت ملک توسط شورای حل اختلاف صادر می شود.
نکاتی در خصوص گواهی انحصار وراثت:
تقسیم ارث اموال غیرمنقول، فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است که باید با دقت و ظرافت انجام شود. فرآیند “حقوق وراث در اموال غیر منقول” شامل مراحل مختلفی است که در جدول زیر به شرح آنها می‌پردازیم:
| مرحله | اقدامات | توضیحات |
| 1 | اخذ گواهی حصر وراثت | – مراجعه به شورای حل اختلاف محل سکونت متوفی – ارائه مدارک لازم – پرداخت هزینه های مربوطه |
| 2 | ارزیابی اموال غیر منقول | – کارشناسی رسمی دادگستری برای تعیین ارزش اموال – پرداخت هزینه های کارشناسی |
| 3 | انتخاب روش تقسیم | – توافق بین وراث – قرعه کشی – فروش اموال و تقسیم پول حاصل از فروش – رجوع به دادگاه |
| 4 | انجام اقدامات قانونی | – تنظیم سند انتقال مالکیت در دفترخانه اسناد رسمی – پرداخت مالیات بر ارث – پرداخت هزینه های نقل و انتقال |
انحصار وراثت ملک فرآیندی قانونی برای تعیین وراث قانونی و سهم الارث آنها از اموال موروثی، از جمله ملک، می باشد. این فرآیند شامل مراحل مختلفی، از جمله جمع آوری مدارک، مراجعه به شورای حل اختلاف، انتشار آگهی، پاسخ به اعتراضات احتمالی و دریافت گواهی انحصار وراثت می باشد.
گواهی انحصار وراثت سندی رسمی است که کاربردهای مختلفی دارد، از جمله انتقال مالکیت ملک به نام ورثه، تقسیم سهم الارث، دسترسی به حساب های بانکی و سایر اموال متوفی. انحصار وراثت فرآیندی پیچیده و زمان بر است. به همین دلیل، توصیه می شود از خدمات وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در این زمینه استفاده کنید.
