در ایران، قوانین و مقررات متعددی در خصوص ارث و وراثت وضع شده است. یکی از موضوعات مهم در این زمینه، حقوق وراث در اموال غیر منقول است. قانون مدنی ایران، قواعد و ضوابط مشخصی را برای ارث وراثت تعیین کرده است. بر اساس این قانون، وراث در طبقات مختلف قرار می‌گیرند و هر یک از آنها، سهم‌الارث مشخصی از اموال متوفی را به ارث میبرند. در این مقاله، به بررسی حقوق وراث در اموال غیر منقول می‌پردازیم.
اموال غیرمنقول به اموالی گفته می‌شود که به طور ذاتی یا قراردادی، قابل جابجایی نیستند و در یک مکان ثابت قرار دارند. این اموال از نظر حقوقی، از اهمیت بالایی برخوردارند و قوانین و مقررات خاصی برای آنها وضع شده است. در ماده ۱۲ قانون مدنی، اموال غیرمنقول به این صورت تعریف شده است:
اموالی که از محلی به محل دیگر نمی‌توان نقل مکان داد، بدون اینکه به خود یا محل آن خرابی وارد آید، غیرمنقول است. به عبارت دیگر، اگر جابجایی مالی باعث خرابی یا نقص آن یا محل آن شود، آن مال غیرمنقول محسوب می‌شود. اموال غیرمنقول به دو دسته کلی ذاتی و قراردادی تقسیم می‌شوند:
محاسبه حقوق وراث در اموال غیر منقول، مانند املاک و مستغلات، به چند عامل بستگی دارد:
1. نوع وراث
2. طبقات وراث
3. وصیت
4. فرض
تقسیم ارث اموال غیرمنقول، فرآیندی پیچیده و زمان‌بر است که باید با دقت و ظرافت انجام شود. فرآیند “حقوق وراث در اموال غیر منقول” شامل مراحل مختلفی است که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم:
مدارک لازم برای اخذ گواهی انحصار وراثت:
تقسیم توافقی: در این روش، وراث با توافق یکدیگر، اموال را بین خود تقسیم می‌کنند.
تقسیم به قید قرعه: در این روش، اگر وراث نتوانند به توافق برسند، از طریق قرعه‌کشی، اموال بین آنها تقسیم می‌شود.
تقسیم از طریق مراجع قضایی: در صورت بروز اختلاف بین وراث، می‌توان از طریق مراجع قضایی و با کمک وکیل، اقدام به تقسیم اموال کرد. در این جا باید بگوییم که برای بحث تعیین و تکلیف اموال غیر منقول، یک وکیل امور ملکی می‌تواند بسیار شما را در این زمینه یاری دهد.
مجدد در جدول زیر بطور خلاصه مراحل را به شما توضیح دادیم:
| مرحله | اقدامات | توضیحات |
| 1 | اخذ گواهی حصر وراثت | – مراجعه به شورای حل اختلاف محل سکونت متوفی – ارائه مدارک لازم – پرداخت هزینه های مربوطه |
| 2 | ارزیابی اموال غیر منقول | – کارشناسی رسمی دادگستری برای تعیین ارزش اموال – پرداخت هزینه های کارشناسی |
| 3 | انتخاب روش تقسیم | – توافق بین وراث – قرعه کشی – فروش اموال و تقسیم پول حاصل از فروش – رجوع به دادگاه |
| 4 | انجام اقدامات قانونی | – تنظیم سند انتقال مالکیت در دفترخانه اسناد رسمی – پرداخت مالیات بر ارث – پرداخت هزینه های نقل و انتقال |
فرد متوفی می‌تواند با نوشتن وصیت‌نامه، تا یک سوم از اموال خود را به فرد یا افرادی غیر از وراث قانونی اختصاص دهد. موصی له کسی است که وصیت به نفع او شده است. موصی له می‌تواند وارث قانونی باشد یا شخص ثالثی باشد که هیچ نسبتی با متوفی ندارد.
قانون مدنی مهلت خاصی برای تقسیم ارث تعیین نکرده است. با این حال، وراث باید در اسرع وقت نسبت به تقسیم اموال اقدام کنند. در صورت عدم توافق بین وراث، هر یک از آنها می‌توانند برای تقسیم اموال به دادگاه مراجعه کنند.
در بسیاری از موارد، اختلافاتی بین وراث در خصوص ارث و میراث به وجود می‌آید. اختلافات ارثی از جمله مسائلی هستند که در بسیاری از خانواده‌ها رخ می‌دهند. این اختلافات می‌توانند به دلیل پیچیدگی قوانین ارث، عدم آگاهی وراث از حقوق خود و یا سوءنیت برخی از وراث به وجود بیایند.
با توجه به پیچیدگی قوانین مربوط به ارث و میراث، مشاوره با متخصصان حقوقی می‌تواند در حلّ و فصل مسائل مربوط به ارث و میراث بسیار مفید و راهگشا باشد.
مزایای مشاوره حقوقی در امور ارث: در این زمینه یک وکیل ملکی در تهران می‌تواند شما را از قوانین و مقررات مربوط به ارث و میراث آگاه کند و به شما در تفسیر صحیح این قوانین کمک کند.
محاسبه دقیق سهم الارث: وکیل می‌تواند با بررسی مدارک و مستندات مربوط به اموال و وراث، سهم الارث هر یک از وراث را به طور دقیق محاسبه کند.
تنظیم وصیت‌نامه: وکیل می‌تواند به شما در تنظیم وصیت‌نامه‌ای صحیح و قانونی کمک کند تا از بروز اختلافات بعد از فوت شما جلوگیری شود.
حلّ و فصل اختلافات ارثی: در صورت بروز اختلاف بین وراث، وکیل ملکی می‌تواند با استفاده از تخصص و تجربه خود، به حلّ و فصل این اختلافات به صورت مسالمت‌آمیز یا از طریق مراجع قضایی کمک کند.
شاید تصور کنید که محاسبه‌ی سهم الارث کار پیچیده‌ای است و نیاز به فرمول‌های ریاضی دارد. اما نگران نباشید! با در نظر گرفتن عواملی که در ادامه ذکر می‌کنیم، می‌توانید به راحتی سهم الارث خود را در اموال غیر منقول متوفی محاسبه کنید.
در نظر گرفتن طبقات وراث
اولین قدم، شناسایی تمام وراث و طبقه‌ی آنها است. بر اساس قانون، طبقات بالاتر مقدم بر طبقات پایین‌تر هستند. یعنی تا زمانی که وارثی از طبقه‌ی اول وجود دارد، نوبت به وراث طبقات بعدی نمی‌رسد.
اگر متوفی وصیتی داشته باشد، تا یک سوم (ثلث) از اموال غیر منقول را می‌تواند به هر کسی که بخواهد، غیر از وراث قانونی، واگذار کند. باقی مانده‌ی اموال (دو سوم) بر اساس قانون ارث و با در نظر گرفتن سایر عوامل تقسیم می‌شود.
در برخی موارد، برای برخی از وراث، مانند زوجه یا زوج، حقی به نام «فرض» در نظر گرفته شده است. فرض، سهمی است که این وراث به طور اجباری از ماترک (اموال باقی مانده‌ی متوفی) دریافت می‌کنند، حتی اگر این سهم کمتر از میزان ارث آنها بر اساس قانون باشد.
ارث و میراث از مباحث مهم حقوقی است که در جوامع مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. در این میان، حقوق وراث در اموال غیر منقول، مانند املاک و مستغلات، به دلیل پیچیدگی‌های خاص خود، نیازمند بررسی دقیق و موشکافانه است. با توجه به پیچیدگی قوانین مربوط به ارث و میراث، مشاوره با متخصصان حقوقی می‌تواند در حلّ و فصل مسائل مربوط به ارث و میراث بسیار مفید و راهگشا باشد. در چه مواردی باید به وکیل متخصص امور ارث مراجعه کرد؟
